Czym jest Program Aktywny Rodzic?

Program Aktywny Rodzic dotyczy wsparcia rodziców dzieci w wieku do lat 3. Świadczenia wypłacane w związku z tym programem mają ułatwić rodzicom i opiekunom pogodzenie zadań związanych z rodzicielstwem oraz aktywnością zawodową. Program wszedł w życie od 01.10.2024 r.

• Jakie świadczenia z Programu Aktywny Rodzic można pobierać?

Z programu Aktywny Rodzic możesz pobierać jedno z następujących świadczeń:

• Świadczenie aktywni rodzice w pracy – nowe świadczenie, przysługuje po spełnieniu wymogu aktywności zawodowej rodzica/ rodziców/ osób sprawujących opiekę nad dzieckiem
• Świadczenie aktywnie w żłobku – zastępuje dofinansowanie do żłobka, przysługuje po rozpoczęciu uczęszczania dziecka do żłobka
• Świadczenie aktywnie w domu – zastępuje rodzinny kapitał opiekuńczy, przysługuje na każde dziecko w wieku od 12. do 35. miesiąca życia, na które nie zostało przyznane żadne z powyższych świadczeń

• Co z osobami, które pobierają inne świadczenia?

Jeśli do tej pory na Twoje dziecko został przyznany Rodzinny Kapitał Opiekuńczy lub Dofinansowanie do żłobka, możesz pozostać przy tych dofinansowaniach. Jeżeli nie chcesz składać wniosku o nowe świadczenia z programu Aktywny Rodzic, nie musisz tego robić. Zalecamy jednak, aby zapoznać się z programem Aktywny Rodzic, ponieważ w wielu przypadkach przejście na jedno ze świadczeń oferowanych przez program będzie znacznie korzystniejsze.

Aktywni rodzice w pracy

1. Komu przysługuje?

Świadczenie to przysługuje, jeśli jesteś aktywnym zawodowo:

• Rodzicem, z którym dziecko wspólnie mieszka i pozostaje na jego utrzymaniu,
• Opiekunem faktycznym dziecka
• Rodziną zastępczą
• Osobą, która prowadzi rodzinny dom dziecka

Świadczenie przysługuje na wniosek, który mogą złożyć wyłącznie wymienione osoby.

WAŻNE! Świadczenie aktywni rodzice w pracy nie przysługuje obywatelom Ukrainy ze statusem UKR, którzy przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi.

• Na kogo przysługuje świadczenie?

Świadczenie przysługuje na każde dziecko w wieku od 12. do 35. miesiąca życia.

Jak ZUS liczy wiek dziecka? ZUS liczy wiek dziecka w następujący sposób: od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko skończyło 12. miesiąc, do ostatniego dnia miesiąca przed tym, w którym dziecko skończy 36. miesiąc.

• Jakie rodzaje aktywności zawodowej uprawniają do świadczenia?

Najważniejsze dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest sprawdzenie, czy rodzic wnioskujący o świadczenie odprowadza składki z tytułu umowy/ zasiłki/ działalności gospodarczej. ZUS wyszczególnia następujące warunki:

1. Osoba posiada ubezpieczenie emerytalne i rentowe (np. z tytułu umowy o pracę, umowy o dzieło, prowadzonej działalności lub pobierania stypendium)
2. Osoba posiada ubezpieczenie emerytalno-rentowe rolników.
3. Osoba pracuje w służbach mundurowych
4. Osoba pobiera wszelkiego rodzaju zasiłki: macierzyńskie, chorobowe, opiekuńcze, wyrównawcze (w tym z ubezpieczenia wypadkowego), świadczenie rehabilitacyjne, wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy na podstawie Kodeksu pracy.

UWAGA! Nie dotyczy, jeśli dana osoba pobiera zasiłek lub świadczenie po ustaniu tytułu do ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego np. pobieranie zasiłku macierzyńskiego po ustaniu zatrudnienia.

Aby świadczenie przysługiwało, trzeba spełnić kryterium osiągania przychodów, którego podstawa wymiaru składek wynosi co najmniej 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę, łącznie, przez oboje rodziców/ opiekunów prawnych.

Minimalne wynagrodzenie od lipca 2024 r. wynosi 4300 zł.

Dodatkowo podstawa, od której opłacane są składki każdej z tych osób, nie może być niższa od:

• 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w okresie, na który jest ustalane prawo do świadczenia,
• 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym okresie, na który jest ustalane prawo do świadczenia – w przypadku osób, które prowadzą pozarolniczą działalność na preferencyjnych zasadach (korzystają z ulg: preferencyjne składki, ulga na start, mały ZUS plus).

Jeśli wychowujesz dziecko samodzielne, możesz otrzymać świadczenie pod warunkiem, że podlegasz ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od podstawy wynoszącej co najmniej 100% minimalnego wynagrodzenia.

• Ile wynosi świadczenie?

Świadczenie aktywni rodzice w pracy przysługuje w wysokości:

1. 1500 zł miesięcznie na dziecko,
2. 1900 zł miesięcznie – jeżeli dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami:

• konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz
• konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

• Kiedy nie przysługuje świadczenie?

Świadczenie nie przysługuje, jeżeli:

• Dziecko uczęszcza do żłobka, klubu dziecięcego lub jest pod opieką dziennego opiekuna – w takim przypadku można ubiegać się o świadczenie aktywnie w żłobku lub aktywnie w domu – instrukcja złożenia wniosków będzie dostępna w kolejnych podpunktach
• Dziecko uczęszcza do przedszkola – w takim przypadku można ubiegać się o świadczenie aktywnie w domu, dziecko może otrzymać dofinansowanie do ukończenia 35. miesiąca życia
• W czasie, gdy ubiegasz się o świadczenie aktywni rodzice w pracy albo je pobierasz pozbawiono Cię władzy rodzicielskiej
• Na to samo dziecko za dany miesiąc:

– zostało przyznane aktywnie w żłobku

– zostało przyznane aktywnie w domu

• Gdzie i jak złożyć wniosek?

Wniosek możesz złożyć wyłącznie elektronicznie od 01.10.2024 r.. Pełną instrukcję złożenia wniosku możesz znaleźć tutaj.

• Jak ZUS wypłaca świadczenie?

Świadczenie jest wypłacane na rachunek bankowy podany przez rodzica we wniosku.

Aktywnie w żłobku

1. Komu przysługuje świadczenie aktywnie w żłobku?

Świadczenie aktywnie w żłobku przysługuje, jeśli jesteś:

• Rodzicem
• Opiekunem prawnym
• Osobą, której sąd powierzył opiekę nad dzieckiem

Świadczenie przysługuje na wniosek i mogą go złożyć wyłącznie wymienione powyżej osoby.

Czy świadczenie przysługuje obywatelom Ukrainy?

Świadczenie aktywnie w żłobku przysługuje obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi, jeżeli przebywali legalnie w Polsce jako osoby ze statusem „UKR” nieprzerwanie przez co najmniej 365 dni. Warunek ten dotyczy również dziecka obywatela Ukrainy, które ma status „UKR” (dotyczy obywateli Ukrainy, którzy mogą uzyskać prawo do tego świadczenia na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy).

Aktywnie w żłobku – czy rodzice muszą pracować?

W przypadku aplikowania o świadczenie aktywnie w żłobku nie ma obowiązku aktywności zawodowej rodziców.

• Ile wynosi świadczenie aktywnie w żłobku?

Świadczenie przysługuje w maksymalnej wysokości:

• Do 1500,00 złotych miesięcznie na dziecko
• Do 1900,00 złotych miesięcznie na dziecko – jeżeli dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności

– jednak nie więcej niż wysokość opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.

Jeśli dziecko zgodnie z orzeczeniem sądu jest objęte opieką naprzemienną, kwotę świadczenia dla każdego z rodziców ustala się w wysokości połowy świadczenia – nie więcej jednak niż wysokość przypadającej na danego rodzica opłaty miesięcznej za pobyt dziecka (czesnego).

• Komu ZUS wypłaca świadczenie aktywnie w żłobku i w jaki sposób?

ZUS wypłaca świadczenie na rachunek bankowy podmiotu – żłobka, klubu dziecięcego lub dziennego opiekuna. W zależności od kwoty czesnego, podmiot otrzymuje przelew środków (do maksymalnej kwoty 1500,00 zł za czesne), z którego rozlicza się z rodzicem.

W Leśnym Skrzacie – prywatnym żłobku w mieście Oleśnica rozliczamy umowy rodziców z przyznanym prawem do dofinansowania w taki sposób, aby uniknąć zbędnych komplikacji i formalności. Po otrzymaniu przelewu środków z ZUS przeznaczamy go na poczet czesnego w kolejnym miesiącu – dzięki temu rodzice mogą uiścić pomniejszoną opłatę i nie martwić się o wykonywanie zwrotów, nadpłat czy dodatkowych rozliczeń względem swojej umowy. W przypadku, gdy z przyczyn niezależnych od żłobka rodzice otrzymają środki w późniejszym terminie – nadpłacone środki (stanowiące kwotę większą niż kwota miesięcznej opłaty) są zwracane na konto rodzica lub rozliczane na poczet opłat w przyszłych miesiącach.

• Kiedy świadczenie aktywnie w żłobku nie przysługuje?

Świadczenie aktywnie w żłobku nie przysługuje jeśli:

• Rodzic otrzymał świadczenie aktywni rodzice w pracy
• Rodzic otrzymał świadczenie aktywnie w domu

Świadczenie nie przysługuje również wtedy, gdy względem jednej umowy żłobek przekroczył tzw. opłatę maksymalną – limit określony przez ministra rodziny. Do dnia 31.03.2025 r. wynosi on 2200,00 złotych.

ZUS wskazuje, że limit może ulec zmianie:

,,Od 1 października 2024 r. do 31 marca 2025 r. limit ten wynosi 2200 zł. Limity na kolejne okresy będą ogłaszane w „Monitorze Polskim”, w obwieszczeniu ministra rodziny, do 31 marca danego roku na okres od 1 kwietnia danego roku do 31 marca następnego roku.’’

• Gdzie i jak złożyć wniosek aktywnie w żłobku?

Wniosek można złożyć wyłącznie elektronicznie przez PUE ZUS/ eZUS lub przez bankowość elektroniczną od 01.10.2024 r., jednak nie prędzej niż od 1. dnia, w którym dziecko uczęszcza do żłobka. Instrukcję złożenia wniosku mogą Państwo pobrać tutaj.

ZUS ustala prawo do świadczenia aktywnie w żłobku od miesiąca:

• w którym wpłynął wniosek, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym dziecko zacznie uczęszczać do żłobka, klubu dziecięcego lub będzie pod opieką dziennego opiekuna,
• w którym dziecko zaczęło uczęszczać do żłobka, klubu dziecięcego lub jest pod opieką dziennego opiekuna – jeśli wniosek zostanie złożony w ciągu 2 miesięcy od tej daty,

1. Komu przysługuje świadczenie aktywnie w domu?

Przysługuje, jeśli jesteś rodzicem lub prawnym (faktycznym) opiekunem dziecka, które mieszka z Tobą i pozostaje na Twoim utrzymaniu, również w przypadku, gdy dziecko zgodnie z orzeczeniem sądu jest pod opieką naprzemienną obydwojga rodziców.

• Na kogo przysługuje aktywnie w domu?

Świadczenie przysługuje na każde dziecko w rodzinie, w wieku od 12. do 35. miesiąca życia. Świadczenie przysługuje bez względu na dochód.

• Ile wynosi aktywnie w domu?

Świadczenie aktywnie w domu przysługuje w wysokości 500,00 zł miesięcznie na dziecko, niezależnie od tego, czy ma ono orzeczenie o niepełnosprawności.

Gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną, kwotę świadczenia ustala się każdemu z rodziców w połowie wysokości, czyli 250,00 zł miesięcznie.

• Czy można wybrać w jakiej kwocie chcemy pobierać świadczenie aktywnie w domu?

W przeciwieństwie do obowiązującego wcześniej RKO, ustawa nie przewiduje możliwości wyboru kwoty świadczenia aktywnie w domu.

• Kiedy świadczenie nie przysługuje aktywnie w domu?

Świadczenie aktywnie w domu nie przysługuje Ci, jeżeli:

• pozbawiono Cię władzy rodzicielskiej,
• dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej,

na to samo dziecko za dany miesiąc:

• zostało przyznane świadczenie aktywni rodzice w pracy,
• zostało przyznane świadczenie aktywnie w żłobku.
• Tobie lub członkowi Twojej rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia aktywnie w domu (nie dotyczy to świadczeń z państw UE/EFTA oraz Wielkiej Brytanii).

Świadczenie aktywnie w domu nie przysługuje również wtedy, gdy na dane dziecko pobierzesz już rodzinny kapitał opiekuńczy w łącznej kwocie 12 tys. zł.

Zgodnie z przepisami przejściowymi ustawy łączna maksymalna wysokość rodzinnego kapitału opiekuńczego oraz świadczenia aktywnie w domu pobranych na dane dziecko nie może być wyższa niż 12 tys. zł.

Oznacza to, że jeśli na dziecko przysługiwało RKO, które zostało pobrane w łącznej kwocie 12 tys. zł, nie przysługuje na nie świadczenie aktywnie w domu, nawet jeżeli dziecko nie skończyło jeszcze 35. miesiąca.